Причины сухости во рту (ксеростомия)

Ağız kuruluğu, tükürük bezlerinin yeterli miktarda tükürük üretememesi sonucu ağızda hissedilen kuruluk durumudur. Tıbbi adıyla xerostomia, hem yaşam kalitesini düşüren hem de ağız ve diş sağlığını tehdit eden bir durumdur. Uzun süre devam ettiğinde diş çürükleri, ağız kokusu, tat alma bozuklukları ve yutma zorluklarına neden olabilir.

Ağız Kuruluğunun Belirtileri Nelerdir?

• Sürekli susuzluk hissi

• Ağızda yanma ve yapışkanlık

• Konuşurken veya yutarken zorlanma

• Boğazda kuruluk

• Kuru, çatlak dudaklar

• Tat alma duyusunda azalma

• Ağız kokusu (halitoz)

• Sık sık su içme isteği

Bu belirtiler günlük yaşamı olumsuz etkiler ve altta yatan sağlık sorunlarının habercisi olabilir.

Ağız Kuruluğu Neden Olur?

1. İlaç Kullanımı

Ağız kuruluğunun en yaygın nedeni kullanılan ilaçlardır. Özellikle aşağıdaki ilaçlar bu duruma yol açabilir:

• Antidepresanlar

• Antihistaminikler (alerji ilaçları)

• Yüksek tansiyon ilaçları

• İdrar söktürücüler

• Kas gevşeticiler

• Kemoterapi ve radyoterapi ilaçları

2. Tükürük Bezlerinin Yetersiz Çalışması

Tükürük bezlerinde meydana gelen yapısal veya fonksiyonel bozukluklar tükürük üretimini azaltabilir. Sjögren sendromu gibi otoimmün hastalıklar bu durumun başlıca nedenlerinden biridir.

3. Sistemik Hastalıklar

Bazı kronik hastalıklar da ağız kuruluğuna neden olabilir:

• Diyabet (şeker hastalığı)

• Romatizmal hastalıklar

• Parkinson ve Alzheimer gibi nörolojik hastalıklar

• Hipotiroidi

• HIV/AIDS

4. Ağızdan Nefes Alma

Burun tıkanıklığı, uyku apnesi veya anatomik nedenlerle ağızdan nefes almak, gece boyunca tükürük buharlaşmasına ve sabah ağız kuruluğuna yol açar.

5. Stres ve Kaygı Bozuklukları

Yoğun stres, panik atak ve kaygı bozuklukları sırasında vücut “savaş ya da kaç” tepkisi verir ve tükürük üretimi azalır.

6. Yetersiz Sıvı Tüketimi (Dehidrasyon)

Gün içinde yeterince su içmemek, sıcak havalarda aşırı terlemek veya ishal-kusma gibi sıvı kaybettiren durumlar ağız kuruluğuna neden olabilir.

Ağız Kuruluğu Nasıl Geçer?

Tedavi, altta yatan nedene bağlı olarak planlanır. Genel öneriler şunlardır:

• Günde en az 2–2,5 litre su içmeye özen gösterin

• Şeker içermeyen sakız veya pastil çiğneyerek tükürük salgısını uyarın

• Ağız nemlendirici spreyler veya jeller kullanın

• Alkol ve kafein içeren ürünleri sınırlayın

• Ağız hijyenine ekstra özen gösterin

• Gece yatarken ortamın nemli olmasını sağlayın

• İlaç kaynaklıysa hekiminize danışarak alternatif tedaviler değerlendirin

Ağız Kuruluğu Ne Zaman Ciddiye Alınmalı?

Eğer ağız kuruluğu kronikleştiyse, yemek yemeyi, konuşmayı veya uyumayı zorlaştırıyorsa; mutlaka bir diş hekimi veya ilgili uzman tarafından değerlendirilmelidir. Ağız kuruluğu bazen sistemik hastalıkların ilk belirtisi olabilir.